Văn Hóa Việt Nam: Mâm ngũ quả

Some traditional Vietnamese and Chinese ways to present the five-fruit offerings for luck, health, happiness, and prosperity in the coming new year.

Mâm ngũ phẩm đầu năm
Thiên Ðức

Người Việt Nam có một phong tục truyền thống tốt đẹp, đó là vào những ngày Tết bất cứ gia đình nào dù giàu hay nghèo, ở vào tầng lớp xã hội nào cũng đều có chưng một mâm ngũ phẩm trên bàn thờ.


Nội dung mâm ngũ phẩm thay đổi tùy theo mỗi vùng của đất nước. Ví dụ ở miền Bắc mâm ngũ phẩm thường có 5 loại quả như chuối, bưởi, đào, hồng, quýt.

Mâm ngũ quả miền Bắc

Thời gian Tết ở miền Trung rơi vào mùa đông nghiệt ngã, lại chịu nhiều bão lụt, cây trái đặc sản địa phương rất hiếm, thường nhập từ nơi khác, mâm ngũ quả gồm phần chính là nải chuối xanh, sau đó tùy theo hoàn cảnh của mỗi gia chủ mà chưng thêm các loại đặc sản địa phương khác như cam, quýt, sung, dưa hấu, bưởi, mãng cầu, thanh long... Do vậy mâm ngũ quả không có nét đặc trưng nhất định của địa phương.

Mâm ngũ quả miền Trung

Riêng miền Nam thời tiết nóng ấm quanh năm, nên trái cây đặc sản địa phương không thiếu thứ gì, lại thêm trái cây ngoại nhập dễ dàng nên mâm ngũ phẩm rất đa dạng và phong phú. Nhiều người có cái thú chưng mâm ngũ phẩm theo một ước nguyện riêng tư của mình.

Mâm ngũ quả miền Nam

Cầu, dừa (vừa), đủ, xoài (xài), thơm (danh)

Dưới cái nhìn phong thủy, màu sắc mâm ngũ phẩm như trắng xanh, lục, đỏ, vàng có ý nghĩa của vòng tương sinh khép kín biểu tượng cho may mắn như kim, thủy, mộc, hỏa, thổ. Về mặt hiếu đạo, mâm ngũ phẩm cúng bàn thờ tổ tiên biểu tượng cho tứ thân phụ mẫu bảo bọc cho gia đình gia chủ chính giữa ấm cúng đoàn viên. Về xướng danh theo tên gọi trái cây có thể nói lên ước vọng hạnh phúc thầm kín của gia chủ ví dụ như: Cầu, dừa, đủ, xài, thơm danh.

Cầu vừa đủ xài sung sướng

Những người Hoa ở miền Nam, làm kinh tế, hiếm khi chưng mâm ngũ phẩm “cầu, dừa đủ, xài, sung mãn”. Mâm ngũ phẩm thường được thay thế bằng 5 trái quýt. Trái quýt tiếng Hoa gọi là cách, kiết có ý nghĩa may mắn. Quýt lớn gọi là tài cách, tức là đại kiết. Vì thế mâm ngũ quả này còn được gọi là “ngũ đại kiết”. Năm trái quýt biểu tượng cho năm điều may mắn theo lời khấn nguyện:


Ðại kiết về tiền tài
Ðại kiết về hạnh phúc gia đình, con cái
Ðại kiết về quan hệ xã hội
Ðại kiết về sức khỏe dồi dào, không bịnh hoạn, sống lâu
Ðại kiết về công việc làm ăn suôn sẻ, không nạn tai

Ngũ đại kiết

Một mâm ngũ phẩm thật là giản đơn nhưng lại trọn vẹn ước mơ trong cuộc đời.

http://gdptthegioi.org/modules.php?name=News&file=print&sid=2292